در تحقیقی از ۲۵۰۰ فرد که در زندگی و کار خود به مشکل خورده بودند، مشخص شد نداشتن توانایی تصمیم گیری صحیح یکی از مهمترین دلایل برای شکست آنها است.
تصمیم بگیرید و برای رسیدن به آن برنامه ریزی کنید. اهمال کاری مانع از تصمیم گیری درست و نقطه مقابل آن قرار دارد. پس هرچه زودتر اقدام کنید. حتی الامکان سعی کنید بدون بازگو کردن تصمیم و هدف خود از تجربیات دیگران استفاده کنید. در این راه از افراد مطمئن مشورت بگیرید نه اشخاص ترسو و حسود.
در این مقاله انواع تصمیم و مراحل آن را بررسی می‌کنیم. همچنین علت هایی که مانع از عزم و اراده در رسیدن به انتخاب های درست می‌شوند را خواهیم گفت، تا بتوانید با اعتماد به نفس کافی برای نظر خود ارزش قائل شوید و برای رسیدن به خواسته ها عزم و اراده کافی را بدست آورید.
تصمیم گیری چیست؟ غلبه و مدیریت تردید
تصمیم گیری یکی از مهم ترین ارکان مدیریت مسیر در زندگی ما انسان‌ها محسوب می‌شود.
یک تصمیم‌گیری صحیح می‌تواند بهترین رویدادها را برای ما رقم بزند و برعکس اشتباه در این زمینه ممکن است زندگی ما را نابود کند.
اهمیت تصمیم گیری در زندگی ما آدم‌ها بسیار مهم است و نقش بسزایی در کیفیت مراحل بعدی زندگی مان دارد.
تصمیم گیری را می‌توان “هنر انتخاب یک مسیر صحیح از میان دو یا بیش از دو مسیری که پیش روی ما قرار گرفته است” دانست.
هنر تصمیم‌گیری از مهم ترین کارهایی است که هر انسانی در زندگی شخصی خود بهتر است با آن و چگونگی انجام آن تسلط داشته باشد تا از بروز هرگونه اشتباه یا مشکل در آینده پیشگیری نماید.
چرا نمی توانیم درست تصمیم بگیریم
علت‌های زیادی برای ناتوانی در اتخاذ تصمیم درست و به موقع وجود دارد. دلایلی مانند: اهمال کاری، مشورت نگرفتن از افراد خبره و قابل اعتماد و عکس آن تعداد افراد بسیار در فرایند انتخاب تصمیم، مشورت گرفتن از افراد ترسو و حسود و کسانی که اطلاعات ناقصی دارند. اطلاعات کم شما نسبت به خود و اتفاقات اطرافتان یا برعکس جمع آوری اطلاعات زیاد به جای گرفتن تصمیم قاطعانه، شک و دودلی که این تردید می‌توانند نتیجه انتخاب های اشتباه گذشته باشد. همچنین مشکلات روحی و روانی مانند استرس و اضطراب و افسردگی. ترس و نداشتن اعتماد به نفس کافی، خیالبافی و هدفگذاری غیر منطقی و … .
به علت‌های بالا می‌توان دلایل بیشمار دیگری اضافه کرد که شما را از انتخاب درست اولویت‌ها و اقدام برای انجامشان دور می‌کند، اما بیایید به این موضوع بپردازیم در نهایت چه می‌شود که نمی‌توانیم برای خود تصمیم درست بگیریم و افسار زندگیمان را در دست بگیریم.
زمانیکه به علت‌های گوناگون از زندگی و آسایش آن بهره ای نبرده باشید و همیشه در زندگی درجا بزنید، نمی توانید اولویت‌های خود را درست تعیین کنید. افسار زندگی از دست شما خارج می‌شود و در این حالت تحت تاثیر افکار دیگران قرار می‌گیرید.
به جای ارزش قائل شدن برای نظرات خود عقاید دیگران در انتخاب های شما تاثیر گذار می‌شود.
بدون اینکه متوجه شوید دیگران خوب و بد را برای شما تعیین می‌کنند. بله بدون اینکه متوجه شوید تحت تاثیر عقاید دیگران قرار می‌گیرید. منظورم از دیگران تنها افراد اطرافتان نیست. مجلات و روزنامه‌های زرد هم یکی از منابعی است که بر افکار شما تاثیر گذارند.
خود را از بند باورها و افکار منفی و محدود کننده رها کنید
برای رهایی از این وضعیت راههای و شیوه های مختلفی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. یکی از این راه ها رهایی شما از افکار و باورهای محدود کننده است. افکار و باورهای منفی، که به وسیله ی آن ها دور ذهن و توانایی ذهنی خود حصار کشیده اید و نمی‌توانم های زیادی برای خود ساخته اید. نمی‌توانم ها و اگرهایی که مانع درست فکر کردن شماست. تا زمانیکه نتوانید درست فکر کنید نمی‌توانید تصمیم درست بگیرید. در صورتیکه نتوانید درست بیاندیشید نمی توانید خود را بشناسید.
خودشناسی یکی از مهمترین راههای تعیین انتخاب درست
وقتی شما در مورد خود و توانایی هایتان آگاهی کافی ندارید، مطمئنا نمی توانید خواسته ها و اهداف درست منطبق بر نیازها و مهارت های خود را مشخص کنید. پس نداشتن خودشناسی باعث گرفتن تصمیمات نادرست می‌شود.
چطور می‌نوانید دز حالی که در مورد خود به خوداگاهی نرسیده اید خواسته های خود را انتخاب کنید. رسیدن به خواسته ها و تعیین آنها نیازمند درک درست شما نسبت به توانایی هایتان است.
خودتان را بشناسید تا از این طریق برای خود و نظراتتان ارزش قائل شوید. اهداف و خواسته های خود را مشخص کنید. این موضوع را همیشه در نظر داشته باشید که افراد موفق می‌دانند چه خواسته ای دارند. این افراد توانایی رهبری دارند. اگر به خوداگاهی نرسید و نتوانید خواسته ی خود را مشخص کنید نی توانید رهبر باشیدو همیشه تابع بقیه افراد خواهید ماند.
تصمیم گیری چه مراحلی دارد؟
تصمیم گیری مراحل خاص خود را دارد که در این بخش می‌خواهیم به مهم ترین و اساسی ترین مراحل آن اشاره نماییم.
- تعریف مسئله یا موضوع
- جمع آوری اطلاعات
- شناسایی راه حل ها
- ارزیابی راه حل
- انتخاب راه حل و تصمیم گیری مناسب
- راه حل جایگزین مسیر اولیه
- تحلیل نتایج
تعریف مسئله یا موضوع
ابتدا لازم است که مسئله یا موضوعی که قرار است راجع به آن تصمیم گیری انجام شود را واشکافی یا تعریف کنیم.
با شناخت صحیح یک موضوع یا مسئله می‌توان راحت تر به آن فکر کرد و آن را مورد بررسی قرار داد. ضمنا سرعت تصمیم‌گیری در فرد نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
جمع آوری اطلاعات
دومین و یکی از اساسی ترین مراحل تصمیم گیری را می توان جمع آوری اطلاعات و داده های مناسب جهت بررسی موضوع و مسئله دانست. در این مرحله بایستی تمامی اطلاعات مفید و کاربردی جهت شناخت بهتر مسئله را بدست آوریم تا تسلط بیشتری روی موضوع پیدا کنیم.
شناسایی راه حل ها
حال وقت آن است که راه حل هایی که به ذهنتان می‌رسد را کنار هم قرار دهید.
گاه تنها یک راه حل وجود خواهد داشت که در این شرایط باز هم نیاز به فکر کردن بیشتر راجع به آن مسیر خواهید داشت.
در اغلب مواقع چندین راه پیش روی ما قرار خواهد گرفت که نیازمند تامل و شناسایی کامل آنها خواهید بود.
ارزیابی راه حل
در این مرحله از تصمیم گیری بایستی به نحو احسن آنالیز کامل و جامعی روی راه حل های پیشنهادی و پیش رو انجام شود تا موانع و مشکلات و دشواری‌ها و فراز و نشیب‌های مسیر به طور کامل روشن شود.
انتخاب راه حل و تصمیم گیری مناسب
خب حال به بخش مهم تصمیم گیری یعنی انتخاب راه حل رسیدیم که نیازمند طی یک مقدار از مسیر یا تمامی آن است.
در این مرحله شخص به طور کامل با بخشی یا تمام فراز و نشیب‌های یک مسیر به طور عملی آشنا خواهد شد.
راه حل جایگزین مسیر اولیه
گاه برای شخص پیش می‌آید که مسیری که انتخاب کرده است دچار مشکلات خیلی زیادی است یا اصلا مسیری که انتخاب کرده است مناسب نیست و ترجیح می‌دهد مسیر خود را به سمت هدفی که در نظر دارد تغییر دهد تا بلکه سریعتر به آن هدف یا اهداف دست پیدا کند.
این مسیر پیشنهادی را مسیر جایگزین می‌گوییم که در صورتی که راه اول نامناسب بود از این راه استفاده شود.
تحلیل نتایج
با توجه به هدف یا اهدافی که داریم و مسیری که در پیش گرفته ایم بهتر است پس از انجام کامل کار یا سپری کردن کل مسیر به تحلیل و ارزیابی نتایج به دست آمده بپردازید. بدین طریق از خوب یا بد بودن مسیر و درست یا نادرست بودن آن آگاهی پیدا کنید.
انواع تصمیم گیری ها
همانطور که در بالاتر هم بیان کردیم تصمیم گیری هنری خاص و بسیار کاربردی است که ممکن است در شرایط مختلف زندگی نیاز به آن داشته باشیم. تصمیم‌گیری انواع و اقسامی دارد که به برخی از آنها اشارات مختصری خواهیم کرد.
- تصمیم گیری عاقلانه، منطقی یا حکیمانه
- تصمیم گیری عجولانه، هیجانی و ناگهانی
- تصمیم گیری دسته جمعی و گروهی
- تصمیم گیری خلاق یا خلاقانه
تصمیم گیری عاقلانه، منطقی یا حکیمانه
بهترین نوع تصمیم گیری، عاقلانه و منطقی یا به قول عامه مردم حکیمانه است.
فرد در زمان تصمیم گیری منطقی، تمامی جوانب یک تصمیم را در نظر می‌گیرد و همچنین به کل فراز و نشیب‌های پیش رو اشراف پیدا می کند و خود را برای پذیرش نتایج مختلف نیز اماده می‌کند. این نوع تصمیم‌گیری اغلب توسط افرادی که دارای دانش قوی و اطلاعات محکم و همچنین هوش نسبتا مناسب و بالایی هستند اخذ می‌شود.
تصمیم گیری عجولانه، هیجانی و ناگهانی
گاه ممکن است افراد بدون طی مراحل صحیح تصمیم گیری که در بالاتر ذکر کردیم، اقدام به گرفتن یک تصمیم عجولانه می‌کنند.
در بسیاری مواقع این تصمیمات همراه با ریسک فراوان هستند و ممکن است حتی زندگی و آینده ی شخص را به کل دگرگون و حتی نابود کنند.
معمولا پشت این تصمیمات هیچگونه منطق و دانش لازم و کافی وجود ندارد و همین امر به بدتر شدن اوضاع در زندگی شخص دامن می‌زند.
همچنین تصمیم‌گیری‌های عجولانه اغلب تنها بر اساس هیجان و احساسات اخذ می‌شوند و شخص از عقل و درایت و دانایی خویش در امر تصمیم‌گیری یا اصلا استفاده نمی کند یا کمتر به آنها توجه می کند.
تصمیم گیری دسته جمعی و گروهی
یکی از بهترین مدل‌های تصمیم گرفتن را می‌توان تصمیم گیری گروهی یا دسته جمعی دانست.
همیشه شنیده ایم که هر کسی عقلی دارد و هر فکری هم اطلاعات زیادی را در خود جای داده است و این یعنی یک نوع شورا و مشورت عمومی و گروهی.
نتایج به دست آمده از تصمیم‌گیری های گروهی ممکن است خوب و یا حتی بد باشد.
خوب یا بد بودن نتیجه کاملا بستگی به دانش، منطق و هوش و ذکاوت افراد جمع دارد.
در تصمیم گیری‌های دسته جمعی یا گروهی توصیه می‌شود که از افراد مجرب، کارکشته و مسن نیز بهره گیرید. اینکار باعث می شود حتی در صورت نائل نشدن به اهدافی که در نظر دارید، لااقل خسارت و ضررهای کمتری متوجه شما یا شغل، شخصیت یا زندگی شما شود.
تصمیم گیری خلاق یا خلاقانه
گاه لازم می شود که افراد برای تصمیم گیری دست به خلاقیت بزنند. مثلا ممکن است فرد دانش کافی راجع به مسیرهای پیش رو را نداشته باشد یا اینکه در صورت انجام یک کار خلاقانه، بتوان مسیر را روشن تر از قبل دید و همین امر کمک شایانی به نتیجه تصمیم‌گیری خواهد کرد.
برای انجام خلاقیت در تصمیم‌گیری گاه لازم است که مسئله را بیش از پیش بسط دهیم و یا موشکافی کنیم.
گاه ممکن است یک نمونه ی کوچک از انجام مسیر را متصور شویم.
خلاصه اینکه در تصمیم گیری های خلاقانه، نیاز به نوعی نوآوری در انتخاب مسیر است.
نوع و جنس نوآوری هم بستگی به نوع مسیر پیش رو و هم بستگی به نوع مسئله و همچنین توانایی ها و اطلاعات خود شخص یا اشخاص خواهد داشت.
سخن نهایی درباره تصمیم گیری
در این مطلب با تصمیم گیری، انواع و مراحل آن و همچنین معنای دقیق تصمیم‌گیری بیشتر آشنا شدیم.
توصیه ما این است که در مراحل مختلف زندگی زناشویی و حتی محیط کاری و تحصیلی و هر مرحله از زندگی، همواره با دانش و اطلاعات کافی اقدام به تصمیم گیری کنید. مطمئنا اینکار خطای شما را کاهش می دهد و کمک می کند بهترین انتخاب را داشته باشید.
سعی کنید از افرادی که قبلا این مسیر را طی کرده اند مشورت بگیرید.
خود را بشناسید. خواسته های خود را بشناسید. افکار منفی و باور های محدود کننده ذهنی را از خود دور کنید. اعتماد به نفس خود را ارتقاء دهید. تحت تاثیر دیگران قرار نگیرید و برای نظر خود ارزش قائل شوید. تردید نداشته باشید و تعلل نکنید در این مسیر قاطع باشید. همانطور که افراد موفق اینگونه بوده اند. شما در رسیدن به اهدافتان عزم راسخ دارید. شما راه رسیدن به موفقیت را می دانید و ان شاءالله طعم شیرین موفقیت را خواهید چشید.
امیدواریم که مطالب مفیدی را در اختیار شما کاربران گرامی قرار داده باشیم. مطمئنا در این مورد ساعت‌ها می‌شود صحبت کرد و کتاب و مقالات متعدد نوشت. هدف این مقاله این است که تا جای ممکن خلاصه و کامل به این موضوع بپردازد، لزوم تصمیم گیری درست را یادآور شود و در این راه با ارائه راه حل های کاربردی شما را همراهی کند.
لطفا نظرات، پیشنهادات و انتقادات خودتون رو در بخش دیدگاه ها با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
