کامل گرایی چیست، چه عوارضی دارد و چگونه با آن مقابله کنیم؟
کامل گرایی نوعی تفکر و پندار بدون حد و مرز در خصوص بهترین یا برترین بودن در هر موضوع و زمینه ای است.
فرد کامل گرا تفکراتی فراتر از کمال گرایی داشته و می‌خواهد تمامی ایده ها، افکار، استانداردها، اقدامات و فعالیتهای خود و کسانی که با او همراه هستند یا در ارتباط نزدیک قرار دارند، به بهترین، کامل ترین و ایده آل ترین شکل خود باشد.
این افراد به هیچ وجه اشتباه یا نقص در انجام کاری را نمی‌پذیرند و تحمل چنین حالتی را در زندگی خود و یا کارهایی که در آن مشارکت می‌کنند را ندارند. علاوه بر این، در مواجهه با اشتباهات، نقایص و کاستی‌ها به شدت عصبانی و غیر قابل کنترل می‌شوند.
تصمیمات افرادی که به کامل گرایی دچار هستند نیز ناپایدار و بدون تفکر بوده و توجهی به نتایج و عواقب این تصمیمات ندارند.
از مهمترین ویژگی های افراد کامل گرا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خود را کامل تر از سایر افراد می‌بینند.
- هیچ عیب و ایرادی را به خود وارد نمی‌دانند.
- در صورتی که اشتباهی داشته باشند، مدام خودشان را سرزنش کرده و به خود سرکوفت میزنند.
- به هیچ وجه نمی توانند از دیگران ” نه ” بشنوند.
- به هیچ وجه مخالفت و انتقاد را تحمل نمی‌کنند.
- همه چیز را به صورت خوب و بد، بالا و پایین، صفر و یک، کامل و غیر کامل می‌دانند و حد وسطی را برای هیچ چیز قبول ندارند.
- کار و فعالیت را یا به بهترین نحو شروع کرده و یا اصلاً شروع نمی‌کنند.
دلایل کامل گرایی چیست؟
دلایل زیادی وجود دارد که یک فرد را به شخصی کامل گرا تبدیل کرده و رفتارها و تفکرات این چنینی در وی به وجود می آورد. از مهمترین این دلایل می توان به گذشته و شرایط زندگی قبل، فرهنگ و جامعه محل زندگی، تاثیر پذیری از ایده آل های غیر واقعی در دنیا پیرامون و اینترنت و شبکه های اجتماعی اشاره کرد.
گذشته و شرایط زندگی: فرد کامل گرا در طول زندگی و از دوران کودکی تا بزرگسالی، به طور حتم در محیط‌هایی قرار گرفته است که در آن تحت فشارهای بزرگسالان بوده و برای وی بالاترین حد انتظار تعیین شده است. مدرسه، خانه، دانشگاه، محل کار و … میتوانند چنین برخوردهایی را با فرد کامل گرا داشته و او را به تفکر کامل گرایی برسانند.
فرهنگ جامعه: فرهنگ جامعه از کودکی می تواند یک فرد را به شخصی کامل گرا تبدیل کند اگر در آن جامعه همه چیز به دو دسته خوب یا بد، تایید یا رد، آره یا نه، زیبا یا زشت و … تقسیم شده باشد.
ایده آل های غیر واقعی: در حال حاضر در اطراف ما اطلاعات و فعالیتهای زیادی همچون کتابها، اطلاعیه‌ها و تبلیغات وجود دارد که از ما می‌خواهد تا کامل و بدون نقص باشیم. همین امر در دراز مدت می‌تواند افراد زیادی را به اشخاصی کامل گرا تبدیل نماید.
اینترنت و شبکه‌های اجتماعی: دو عامل جدید و قوی در تشویق کردن افراد به کامل گرایی هستند. تمامی تصاویر و داده‌ها در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی نظیر اینستاگرام به بهترین و کامل ترین حالت ممکن به نمایش درآمده اند.
کامل گرایی منفی چیست؟
همانطور که گفته شد، افراد کامل گرا به هیچ وجه نقص، اشتباه و کاستی را نمی پذیرند و تحمل فعالیتها و کارهایی با نتایج ناکامل را ندارند. به همین دلیل، واکنش ها و رفتارهای شدید از خود نشان داده و آشفته می‌شوند. همچنین به احتمال بالا، کار را رها کرده و دیگر برای اتمام آن تلاش نمی‌کنند. چنین حالتی را کامل گرایی منفی گویند.
علائم کامل گرایی چیست؟
افراد کامل گرا بسته به شرایط و نوع زندگی خود، رفتارهای متفاوتی از خود نشان داده و واکنش‌های متفاوتی دارند.
برای تشخیص کامل گرا بودن فرد می‌توان علائم و نشانه‌های زیر را بررسی کرد:
- احساس نارضایتی از خود و هر آنچه که دارد.
- احساس حسادت زیاد به داشته و موقعیت‌های انسان‌های دیگر.
- احساس نفرت از خود در زمان انجام کار اشتباه و نتایج ناکامل.
- عدم تمایل جهت به یادآوری خاطرات.
- عدم اعتقاد به زندگی و لحظات خوب آن.
- عصبانیت از دیدن اشتباهات و خطاهای دیگران.
- اخطار و گوشزد کردن شدید دیگران در مواجهه با اشتباهاتشان.
- تصور بر این که هر چه کاملتر باشند، خواستنی تر هستند.
- نگرانی در مورد تفکرات دیگران نسبت به خود و کامل گرایی آنان.
- عدم پذیرش حق اشتباه کردن در زندگی خود.
- ناامیدی از دیگران در صورت ارتکاب به خطا و اشتباه.
- ناراحتی شدید در زمانی که نتایج کار خارج از انتظار آنهاست.
- عدم پذیرش انتقادات دیگران نسبت به اعمال خود.
- احساس بی ارزشی و بی لیاقتی در زمان مقایسه خود با دیگران.
- لذت بردن و خوشحال شدن از تماشای شکست و افت دیگران.
- عدم رضایت از وجود خود و دیگران.
- جمع آوری بیش از نیاز اطلاعات، داده ها و ابزارها و عدم استفاده از آنها.
چه افرادی در معرض کامل گرایی هستند
در جامعه تقریباً همه افراد می توانند در معرض تبدیل شدن به فردی کامل گرا باشند، اما برخی افراد دارای زمینه و شرایط مساعد تری برای پذیرش و تبدیل شدن هستند.
از جمله آنها می‌توان به افراد فاقد عزت نفس، فاقد روابط سالم و فاقد زمانبندی و برنامه ریزی در زندگی اشاره نمود.
چنین افرادی به سرعت کامل گرا شده و رفتارهای ناهنجار از خود بروز میدهند. این افراد برای جلوگیری از تغییرات احتمالی باید سعی کنند روابط بیشتری با افراد سالم و مثبت اندیش داشته باشند. همچنین برای تمامی فعالیتها و کارهای خود برنامه ریزی کرده و قبول کنند که می توانند انسانی مفید و ارزشمند بوده و در جامعه موثر باشند.
کامل گرایی چه عوارضی دارد
- کاهش اعتماد به نفس
- انجام رفتارهای اهمال گرایانه
- کاهش میزان بازده و عملکرد
- عدم هدف گذاری و برنامه ریزی بلند مدت
- هدر رفتن فرصت ها
- تعلل زیاد در شروع کار
۱. کاهش اعتماد به نفس:
همانطور که می‌دایند، افراد کامل گرا به دلیل عدم باور به توانایی، عدم رضایت از اعمال خود و شرایطی که در آن هستند، نمی توانند کارها را به پایان برسانند و از نتایج خشنود شوند. به همین دلیل به سرعت اعتماد به نفس خود را از دست میدهند و احساس شکست و بی ارزشی می کنند.
۲. انجام رفتارهای اهمال گرایانه:
به دلیل این که افراد کامل گرا تمایل به انجام کارها در بالاترین سطح ممکن را دارند. در اکثر موارد زمان و وقت کافی برای انجام دادن کار و به اتمام رساندن آن را نمی یابند. به همین دلیل وقت را هدر داده و از مسئولیت ها سر باز میزنند و کارها را پشت گوش می‌اندازند. در نتیجه بدون اقدام برای پیشبرد کارها و رسیدن به اهداف، تنها خود را ملامت و سرزنش کرده و ارتباط خود را با دیگران به حداقل می‌رسانند.
۳. کاهش میزان بازده و عملکرد:
افرادی که دچار کامل گرایی هستند وقت و زمان زیادی را صرف رسیدن به حالت ایده آل برای کارها کرده و میخواهند نتایج را به بالاترین و بهترین حد ممکن برسانند. این امر زمانبر بوده و انرژی زیادی را به خود اختصاص می‌دهد. بنابراین فرد کامل گرا نمیتواند به دیگر امورات زندگی رسیدگی کرده و در زمینه‌های مختلف فعالیت کند. همچنین نمی تواند سطح زندگی و مهارت‌های خود را بالاتر ببرد. در نتیجه نسبت به اطرافیان خود بسیار عقب تر خواهد ماند.
۴. عدم هدف گذاری و برنامه ریزی بلند مدت:
افراد کامل گرا به دلیل ایده آل طلبی و کامل خواهی نمی توانند تمرکز خود را بر هدف گذاری و برنامه ریزی برای پیشرفت و ارتقاء زندگی قرار داده و تمام فکر و دقت خود را صرف انجام درست و کامل کارهای فعلی و اقدام کوچک کرده اند. همانطور که می‌دانید، هدف گذاری در زندگی و برنامه ریزی بلند مدت شرط موفقیت است اما با تکیه بر کامل گرایی نمی توان به صورت بلند مدت فکر کرد و تنها در لحظه باقی خواهید ماند.
۵. هدر رفتن فرصت ها:
یکی از مشکلات افراد کامل گرا این است که همیشه به دنبال بهترین و دقیقترین فرصت ها برای هدف گذاری و شروع به انجام کارهای ضروری و مهم هستند. در نتیجه فرصتهای کوچک و موثر در زندگی را نادیده گرفته و فکر می‌کنند که فرصت های بزرگتری در مسیر زندگی آنها قرار خواهد گرفت. به همین دلیل به راحتی فرصت‌ها را به هدر میدهند. علاوه بر این وقت خود را برای رسیدن به فرصتهای والاتر تلف کرده و به راحتی از زندگی عقب می‌‌مانند. انجام این اعمال تنها سرخوردگی، فشار روانی و افسردگی را برای آنها به همراه می آورد.
۶. تعلل زیاد در شروع کار:
افرادی که درگیر کامل گرایی هستند، همیشه در انجام کارها و شروع فعالیتهای جدید وقت زیادی را هدر داده و تعلل زیادی به خرج میدهند. در واقع میخواهند زمانی کاری را شروع کنند که احتمالات کاملاً به نفع آنها بوده و شرایط کاملاً مهیا باشد. این رفتار نشان از اهمال کاری آنان نیز هست. افراد کامل گرا سعی نمی کنند برای حرکت در مسیر زندگی شرایط را مهیا کنند، بلکه آنقدر منتظر می مانند تا شرایط به صورت خود به خود آماده گردد.
تفاوتهای کمال گرایی با کامل گرایی
افراد کامل گرا و افراد کمال گرا تشابهات زیادی با یکدیگر دارند زیرا هر دوی این گروه‌ها برای رسیدن به بهترین و بالاترین نتایج تلاش می‌کنند. اما در افکار و رفتارهای این افراد تفاوتهای زیادی نیز وجود دارد.
از جمله این تفاوت‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرد کمال گرا برای رسیدن به موفقیت‌ها، منعطف و آرام است. اما فرد کامل گرا سخت گیری زیادی به خرج داده و در برابر هر تغییری عصبانی و خشمگین میشود.
- فرد کمال گرا برای رسیدن به موفقیت تلاش می‌کند اما شکست‌ها و نتایج مغایر با خواسته اش را می‌پذیرد. در صورتی که فرد کامل گرا در مواجهه با شکست دچار استرس و اضطراب شدید شده و ذهن او دچار بحران فکری میشود.
- فرد کمال گرا مشکلات و سختی‌ها را جزئی از زندگی می‌داند. اما فرد با تفکر کمال گرایی در برابر مشکلات واکنش‌های شدید و افراطی انجام داده و فکر آنها کاملاً برهم می‌ریزد.
- افراد کمال گرا، عملگرا نیز هستند و برای انجام کارها تلاش می‌کنند. اما افراد کامل گرا به شدت رویا پرداز و متوهم بوده و عمل گرایی آنها بسیار پایین است.
- فرد کمال گرا برای رسیدن به اهداف خود، برنامه ریزی کرده و سعی می‌کند تا تنش‌ها را از مسیر رسیدن به اهداف خود حذف کند. اما فرد کامل گرا هیچ وقت برنامه ریزی ندارد و برای رسیدن به یک هدف از هر ابزاری استفاده می‌کند. بدون اینکه به نتایج اعمال خود فکر کرده و آینده اعمال خود را بسنجد.
تکنیک های مقابله با کامل گرایی
برای مقابله با کامل گرایی، روش ها و تکنیک های زیادی وجود دارد و هر کدام از آنها بازده و نتیجه خاص خود را به همراه می‌آورند.
از بهترین تکنیکهای مقابله با ایجاد تفکرات کامل گرا در ذهن می توان موارد زیر را عنوان کرد.
- پذیرش ماهیت انسانی
- استفاده از قانون ۵ ثانیه
- تعیین مهلت انجام کار
- استفاده از عوامل متعهد کننده
- تکنیک شرطی کش
- شروع به انجام کارها
- ذکر ویژگی های خوب
- تفکیک کارها به بخش های کوچک
۱. پذیرش ماهیت انسانی
پذیرش ماهیت انسانی، به این معناست که همه ما انسان هستیم و جایزالخطا. پس اگر کار اشتباهی انجام داده یا خطایی کرده ایم باید آن را بپذیریم و در بهبود آن تلاش کنیم.
۲. استفاده از قانون ۵ ثانیه
این تکنیک در انجام تمامی اعمال و رفتار و حتی تصمیم گیری های ما باعث میشود تا تردید و تعلل را از بین برده و وقت خود را سریع تر صرف انجام کارهایمان کنیم. در واقع شما تنها برای تصمیم گیری و شروع تنها ۵ ثانیه فرصت دارید.
۳. تعیین مهلت انجام کار
تعیین مهلت کار، به شما کمک کرده تا بتوانید کارها و فعالیتهای خود را به موقع انجام داده و به پایان برسانید. همچنین در پیشبرد بهتر برنامه ریزی بسیار موثر است.
۴. استفاده از عوامل متعهد کننده
استفاده از عوامل متعهد کننده، مانند تعیین نشانه برای یادآوری انجام کار، کمک خواستن از دوستان برای یادآوری کارها، تعیین جوایز پایان کار، تحلیل نشانه‌های کامل گرایی در رفتارها و حذف بهانه‌ها. تمامی این موارد می توانند شما را در انجام کارها متعهد تر از گذشته کند.
۵. تکنیک شرطی کش
تکنیک شرطی کش، می تواند در مواقعی که در حال انجام تفکر کامل گرایانه هستید، درد را به شما یادآوری کند. این روش برای خارج کردن مغز از تفکر بیهوده بسیار موثر است.
۶. شروع به انجام کارها
شروع به انجام کار، حتی اگر روش و الگوی خاصی ندارد، در رسیدن به مسیر درست و نتایج خوب به شما کمک خواهد کرد. زیرا خودتان در طی انجام کار متوجه اشکالات و اشتباهات شده و آنها را اصلاح می‌کنید.
۷. ذکر ویژگی های خوب
ذکر ویژگی‌های خوب، برای آرام کردن ذهن و کمک به افزایش ویژگی‌های خوب در خود بسیار موثر است.
۸. تفکیک کارها به بخش های کوچک
تفکیک کارها به بخش‌های کوچک، باعث میشود تا کارها سریع انجام شده و به پایان برسند. همچنین باعث میشود تا بازده و کیفیت کار نهایی بالاتر رفته و در صورت وجود اشتباه، به سرعت می‌توان تغییرات را اعمال کرد.
به نظرم موضوع جالبی بود.